Przesądy pogrzebowe. Czy istnieją?
Nasza kultura obfituje w liczne przesądy, które są związane z różnymi etapami naszego życia i ważnymi wydarzeniami, które się na nie składają. Według słownikowej definicji przesąd to wiara w tajemnicze, nadprzyrodzone związki pomiędzy różnymi zjawiskami. Może być to przeświadczenie, że niektóre słowa mają moc sprawczą albo przynoszą nam pecha.
Często wierzymy, że konkretne rzeczy albo znaki mogą nam przynieść szczęście lub spowodować, że spadnie na nas nieszczęście. Przekonania te są mocno zakorzenione w naszej świadomości, przekazujemy je z pokolenia na pokolenie. Mimo iż często zdajemy sobie sprawę z ich irracjonalnej natury, wolimy postępować tak, aby uniknąć ewentualnych konsekwencji wynikających z nieuszanowania pewnych praktyk, których celem jest zapewnienie nam bezpieczeństwa, szczęścia i spokoju.
W dzisiejszym wpisie przedstawimy Państwu bardzo ciekawe przesądy związane z pogrzebem i śmiercią, które są obecne w naszej kulturze od wieków. Niektóre z nich mają charakter lokalny, występują więc tylko w określonych regionach naszego kraju. Wiele z nich powoli odchodzi w zapomnienie, inne są wciąż aktualne. Co ciekawe, dzięki przesądom możemy lepiej poznać nasze społeczne lęki oraz nieuświadomione do końca traumy. Celem przesądów i wynikających z wiary w nie praktyk jest bowiem chęć pomocy zmarłemu, aby mógł w spokoju opuścić ten świat, a także zapewnienie bezpieczeństwa sobie i swojej najbliższej rodzinie. Umieranie i pochówek są wzniosłymi wydarzeniami, które od zawsze budziły w nas niepokój, dlatego obrosły w tak wiele ludowych przesądów.
Jakie przesądy pogrzebowe istnieją do dzisiaj w Polsce?
1. Sny o pogrzebach.
Do dzisiaj w naszym kraju istnieje przesąd, który mówi, że jeśli śni nam się własny pogrzeb, to na pewno zwiastuje on nam dostatek i długie życie. Gorzej, jeżeli przyśni nam się pogrzeb przyjaciela, jest to bowiem znak, iż niedługo pokłócimy się z nim.
2. Nie śpij, gdy ktoś umiera!
Do niedawna śmierć kogoś z małej społeczności (np. wsi) była sprawą angażującą wszystkich mieszkańców. Wierzono, że w momencie, gdy ktoś umiera, może pociągnąć za sobą dusze śpiących w tym czasie osób. Z tego powodu, kiedy umierał jeden z mieszkańców, budzono wszystkich sąsiadów, a nawet ich zwierzęta!
3. Gromnica oświetli ostatnią drogę.
Tuż przed śmiercią w ręce umierającego wkładano gromnicę, czyli świecę, która była pierwszy raz zapalana w czasie jego chrztu. Jej światło miało oświetlić umierającemu ostatnią drogę ku wieczności.
4. Zasłanianie luster i zatrzymywanie zegarów.
Kiedy ktoś umiera, trzeba zasłonić wszystkie rzeczy, które mogą dawać odbicie. Dzięki temu dusza umierającego nie będzie miała żadnych pokus, nie zapatrzy się we własne odbicie i spokojnie opuści dom. Konieczne jest również zatrzymanie wszystkich zegarów, które powinny trwać w bezruchu aż do dnia pogrzebu.
5. Wynoszenie zmarłego nogami do przodu.
Zmarły w trumnie musiał być wynoszony z domu zawsze nogami do przodu. Bardzo ważne było również trzykrotne uderzenie trumną o próg drzwi wejściowych i wypowiedzenie formuły: duszo opuść te progi, przez które przeszły twoje nogi! Wierzono, że takie praktyki ułatwią nieboszczykowi pożegnanie się z domem.
6. Nie gub kwiatów w drodze na cmentarz!
Jeden z przesądów mówi, że jeśli podczas pogrzebu w drodze na cmentarz będziemy gubić kwiaty z wiązanek, oznacza to, iż niedługo umrze nam ktoś bliski albo będziemy mieli poważne kłopoty.
7. Pogrzeb przed niedzielą.
Bardzo ważne jest, aby zmarły nie leżał niepochowany przez niedzielę. Wierzono, że jeśli pochówek nie nastąpi przed niedzielą, to w danej społeczności umrze ktoś jeszcze, gdyż nieboszczyk pociągnie kogoś za sobą.
8. Rzeczy, które wkładamy do trumny.
W niektórych rejonach Polski cały czas żywy jest przesąd, który nakazuje włożenie zmarłemu do trumny jego ulubionych rzeczy, z którymi rzadko się rozstawał. Często jest to książeczka do nabożeństwa, różaniec, fajka albo papierośnica.
9. Posypywanie trumny ziemią.
W wielu częściach naszego kraju do dzisiaj popularny jest zwyczaj rzucania na trumnę grudek ziemi. Ma to spowodować, iż ziemia nie będzie ciążyła zmarłemu.
10. Cisza na cmentarzu.
Zachowanie ciszy na cmentarzu wynika z przesądu, który mówi, iż wszelkie hałasy w tym miejscu mogą obudzić dusze zmarłych. Chodząc po cmentarzu, staramy się zachowywać cicho, ponieważ boimy się, iż obudzone dusze będą nas prześladować i udadzą się za nami do naszych domów.
11. Nie wynoś kwiatów z cmentarza.
Zakaz wynoszenia żywych kwiatów z cmentarza wynika z wiary, że ten, kto to zrobi, szybko wróci na cmentarz na swój własny pogrzeb.